ESKİ ÇAĞ MEZOPOTAMYASINDA AİLE VE KADIN
ESKİ ÇAĞ MEZOPOTAMYASINDA AİLE VE KADIN
Aile toplumumuzun en küçük birimidir ve temelleri çok eski dönemlere dayanmaktadır. Sağlıklı bir toplum sağlıklı bir aile ile başlar. Ailenin en önemli yapı taşlarını oluşturanlar ise kadınlarımızdır. İnsanın türünü sürdürme ihtiyacı aile yapısının oluşmasına sebep olmuştur. Aile, bütün toplumlarda en fazla evrensellik gösteren yapıdır.
Peki ya eski çağ Mezopotamyasında aile yapısı nasıldı?
1.Görsel: The Babylonian Marriage Market , Babil Evlilik Müzayedesi 1875 Ressam Edwin Long
Evlilik:
Eski Mezopotamya’ya ait belgelere göre kadın ile erkeğin, şahitler huzurunda yazılı belgeler ile evlenmeleriyle ailenin ilk adımı atılmaktaydı. Hukuki belgeler ve de kanun metinlerindeki boşanma, eşler arası ilişkiler, miras ve evlat edinme konularına dair maddeler, Eski Mezopotamya’da aile birliğinin esas kabul edildiğini göstermektedir. Çünkü soyun devamının, mirasın aktarımının ve toplumsal düzenin sağlanması aile ile mümkündür. oluşturulan tüm kurallar, ailenin bütünlüğü ve sürekliliğinin sağlanmasına yöneliktir. Babil Kralı Hammurabinin oluşturduğu Hammurabi Kanunları’nın 128. Maddesinde şöyle bir ifade görmekteyiz: “Eğer bir adam bir kadın almış ama sözleşme imzalamamışsa o kadın onun karısı sayılmaz” bu madde bizlere; evliliğin Mezopotamya’da kabul görmesi için bir sözleşmeye dayalı olması gerektiğini ifade eder. Ki bu da bizlere yaşadığımız bu yüzyılda bile hâlâ bazı evlilikler resmiyete dayanmazken eski Mezopotamya’da nikahın ve resmi belgelerin ne kadar önemli olduğunu gösterir. Aynı hükmün, Hammurabi’nin hemen öncesine, MÖ 19. Yüzyılda Yine Mezopotamya’da bulunan Eşnunna Krallığı yasalarında da “Eğer bir adam, bir adamın kızını anasına ve babasına sormaksızın ve anasına babasına sözleşme özeti ve sözleşme yapmaksızın alırsa, kız adamın evinde bir yıl otursa dahi onun karısı değildir” şeklinde yine sözleşmeye vurgu yapılır. Mezopotamya’da evliliğe verilen önemi gözler önüne serer. Ve kadınların kaderlerindeki dört bin yıllık çelişkiyi bizlere sunar.
Aile Yapısı:
Eski Mezopotamya’da aileler ataerkildi. Babanın ölmesi durumunda ailenin sorumluluğu en büyük erkek çocuğa düşerdi. Ancak çocuk aileyi yönetebilecek yaşta değilse aileyi çekip çevirme görevi anneye verilirdi. Yaşlılıkta anne babaya destek olması, ölümden sonra dua etmesi ve de en önemlisi soyun devamlılığını sağlaması için kadının erkek çocuk doğurması oldukça önemliydi. Çocuksuz evlilikler ve kadının ahlaka aykırı hareketleri eski Mezopotamya’da en yaygın boşanma sebepleriydi. Bununla birlikte kanunlar erkeğe, evliyken kadın kölelerin çocuklarını evlat edinme hakkı verdiği için çocuksuz olmak her zaman ayrılıkla sonuçlanmayabilirdi. Ele geçen çok sayıdaki evlat edinme sözleşmelerinden yola çıkarak evlat edinmenin, Mezopotamya’da oldukça yaygın olduğunu söyleyebiliriz.
2. görsel: Sümerlerin aşk ve güzellik tanrıçası olan İnanna'nın çoban tanrısı olan Dumuzid ile yaptığı evliliği gösteren antik bir sümer kalıntısı
Miras Kanunları:
Bir ailede baba ölünce miras oğullarına kalıyordu. Eğer baba bir oğula sahip değilse miras damadının olurdu. Güney Mezopotamya’da mirası en büyük erkek çocuğun alması uygun görülürken; Kuzey Mezopotamya’da miras erkek çocukları arasında eşit bir şekilde paylaştırılırdı.Burada dikkat edilmesi gereken nokta, kız çocuklarının mirastan yararlanamayışıdır. Kız çocuklarına kalan tek miras çeyizleriydi. Ancak mirastan hakkına pay için mühürlü bir belge düzenlenmişse mirastan hak sahibi olabiliyorlardı. Kocasından kalan mirası kadın, sadece istediği bir çocuğuna verebilmekteydi.Hammurabi kanunları bunu 150. maddesinde şu şekilde ifade eder: ”Eğer bir adam karısına tarla, bahçe, ev veya mal hediye eder, belge düzenlerse, kocasının ölümünden sonra çocukları hak iddia etmeyeceklerdir. Anne terekesini sevdiği çocuğuna verecek, başkasına vermeyecektir.” Asur’da ise bu durum şu şekilde uygulanmaktaydı: Kocası ölen bir kadının çeyizi ve takıları çocuklarına kalırdı; eğer çocukları yoksa sözü edilen mallar kadının olurdu.“ Babasının evinde oturan ve kocası ölmüş olan bir kadın, kocasının taktığı bütün takıları, eğer kocasının çocukları varsa, çocuklar alacaklardır. Eğer kocasının çocukları yoksa kadın alacaktır.” (Orta Assur Kanunları, A Tableti 26.madde).
Gerek yazılı, gerek görsel kaynakların aracılığıyla tanıtmaya çalıştığımız, binlerce yıl öncesi Mezopotamya kadınlarının yaşamındaki birçok unsurun günümüzde hâlâ benzer biçimde uygulanıyor olması, kadının yıllardır bu topraklarda yaşamak için verdiği mücadelenin ne kadar zor olduğunun kanıtıdır.…
Elif Balcı 9/A 390
KAYNAKÇA:
- Sünbül, N., 2020,Eski Mezopotamya Hukukunda Aile Ve Evlilik, Dergipark
- Kozbe, G.,2020,Mezopotamya'da Kadın Olmak, Aktüel Arkeoloji
- Mark, J.,2014,Love And Marriage İn Ancient Mesopotamia,World History Encyclopedia
- Hızlı,S.,2015,Resimler Ve Hikayeleri,Wordpress
- Naranjo,N.,2023,Marriage in Ancient Mesopotamia and Babylonia,The Ohıo State University
Yorumlar
Yorum Gönder