ASYA OVA ESKİ ÇAĞDA TİP

Eski çağlarda tıp, hem mistik inançlarla hem de deneysel gözlemlerle gelişti. Tıp anlayışı, medeniyetlere göre değişiklik gösterse de ortak nokta, hastalıkların genellikle doğaüstü sebeplerden kaynaklandığına inanılmasıydı. Ancak zamanla bilimsel gözlemler ve anatomik bilgiler gelişmeye başladı.

ESKİ ÇAĞDA TIP

1. Mezopotamya Tıbbı (MÖ 3000 - MÖ 500)

Mezopotamya, Sümerler, Akadlar, Babilliler ve Asurlular gibi büyük medeniyetlere ev sahipliği yapıyordu. Tıp anlayışları daha çok dini ritüellere ve büyüye dayanıyordu.

Özellikleri:

• Hastalıkların sebebi kötü ruhlar, tanrıların gazabı veya büyüler olarak görülüyordu.

• Tedavi yöntemleri genellikle büyü, dualar, kurbanlar ve bitkisel ilaçlar içeriyordu.

• Hammurabi Kanunları’nda doktorların uygulamalarına dair kurallar bulunuyordu. Örneğin, bir doktorun başarısız bir ameliyat yapması durumunda ellerinin kesilmesi gibi sert cezalar vardı.

Tıp Uygulamaları:

• Şifacılar: Mezopotamya’da doktorlar ikiye ayrılıyordu:

• Asu: Bitkisel ilaçlar, kremler ve merhemlerle hastaları tedavi eden hekimlerdi.

• Ashipu: Rahip-hekimlerdi ve büyü, kehanet, dualar ile tedavi yaparlardı.

• Hastalık Teşhisi:

• Karaciğer kehaneti (hepatoskopi): Hayvan karaciğerine bakarak hastalıkların nedenleri belirlenmeye çalışılırdı.

• Kehanet tabletleri ile vücutta görülen belirtilerin ne anlama geldiği incelenirdi.

• Tedavi Yöntemleri:

• Bitkisel ilaçlar: Adaçayı, haşhaş, hardal, kimyon gibi bitkiler kullanılırdı.

• Amuletler ve muskalar: Kötü ruhları kovmak için hastaların üzerine takılırdı.

• Egzorsizm: Kötü ruhları çıkarmak için dualar ve ritüeller yapılırdı.

\

2. Antik Mısır Tıbbı (MÖ 3000 - MÖ 300)

Antik Mısır, tıp alanında oldukça ileri bir medeniyetti. Rahipler ve hekimler tarafından yazılan papirüslerde, hastalıklar ve tedavileri hakkında detaylı bilgiler bulunuyordu.

Özellikleri:

• Hastalıkların doğal nedenlerden de kaynaklanabileceği düşünülüyordu. Ancak büyü ve tanrıların hastalık üzerindeki etkisi de kabul ediliyordu.

• Mısırlılar anatomi bilgilerini mumyalama sayesinde geliştirmişlerdi.

• Mısır’ın en ünlü hekimi İmhotep (MÖ 2600), zamanla tıp tanrısı olarak kabul edilmiştir.

Tıp Metinleri:

• Ebers Papirüsü (MÖ 1550): 700’den fazla ilaç ve hastalık tarifi içerir. Baş ağrısı, sindirim problemleri ve cilt hastalıkları gibi konulara değinir.

• Edwin Smith Papirüsü: Beyin ve omurilik yaralanmaları hakkında bilgiler içerir. Ameliyat teknikleri anlatılmıştır.

• Kahun Jinekoloji Papirüsü: Kadın hastalıkları ve doğum hakkında en eski tıbbi metinlerden biridir.

Tedavi Yöntemleri:

• Bitkisel ilaçlar:

• Bal, antibakteriyel özellikleri nedeniyle yara tedavisinde kullanılırdı.

• Sarımsak ve soğan, enfeksiyonları önlemek için tüketilirdi.

• Cerrahi teknikler:

• Kırık kemikler tahta veya kamışlarla sabitlenirdi.

• Basit göz ve diş ameliyatları yapılırdı.

• Büyü ve dualar:

• Hastalar büyülü muska taşırdı.

• Rahipler, hastaları tedavi etmek için dualar ederdi.

3. Antik Yunan Tıbbı (MÖ 800 - MÖ 200)

Antik Yunan tıbbı, bilimsel yaklaşıma geçişte önemli bir rol oynamıştır. İlk defa hastalıkların doğaüstü değil, doğal nedenlere bağlı olduğu fikri gelişmiştir.

Özellikleri:

• Hipokrat (MÖ 460-370), tıbbın babası olarak kabul edilir. Ona göre hastalıklar doğaüstü sebeplerle değil, çevresel faktörler ve vücut sıvılarının dengesizliğiyle oluşurdu.

• Dört Hılt Teorisi (Humoral Patoloji):

• Kan (sanguin) – Mutluluk ve canlılık

• Balgam (phlegmatic) – Soğukkanlılık

• Sarı safra (choleric) – Öfke

• Siyah safra (melancholic) – Melankoli (hüzün)

• Asklepios, Yunan tıp tanrısı olarak görülürdü. Ona adanmış tapınaklar (Asklepionlar), hastaların tedavi edilmesi için kullanılırdı.

Tedavi Yöntemleri:

• Diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri: Yunan doktorlar, sağlıklı beslenme, egzersiz ve temiz havanın hastalıkları önlediğine inanırdı.

• Cerrahi müdahaleler:

• Ameliyatlar genellikle yerel anesteziyle yapılırdı (örneğin, afyon kullanımı).

• Yunan hekim Galen, beyin ve sinir sistemi hakkında önemli keşifler yapmıştır.

• Bitkisel ilaçlar:

• Rezene, safran, zencefil ve defne yaprağı yaygın olarak kullanılırdı.

4. Antik Roma Tıbbı (MÖ 500 - MS 476)

Romalılar, Yunan tıbbını geliştirerek halk sağlığı ve hijyen konusunda büyük ilerlemeler kaydettiler.

Özellikleri:

• Halk sağlığına önem verdiler:

• Su kemerleri ve kanalizasyon sistemleri kurarak hastalıkların yayılmasını önlediler.

• Kamu banyoları ve temiz su sistemleri oluşturuldu.

• Askeri tıp gelişti:

• Roma ordusunda özel doktorlar bulunurdu.

• İlk kez savaş alanında sahra hastaneleri kuruldu.

• Galen (MS 129-216), Roma’nın en ünlü doktorlarından biridir. Anatomi, fizyoloji ve farmakoloji alanlarında büyük katkılar sağlamıştır.

Tedavi Yöntemleri:

• Hastaneler: Roma döneminde ilk hastaneler (Valetudinaria) askeri kamplarda kuruldu.

• Cerrahi teknikler:

• Amputasyonlar ve diş çekimleri yaygındı.

• Şarap antiseptik olarak kullanılırdı.

• Bitkisel ilaçlar:

• Papaver (haşhaş), ağrı kesici olarak kullanıldı.

• Aloe vera, yanık tedavisinde uygulandı. 

Sonuç:Eski çağ tıbbı, büyüden bilime doğru evrim geçirmiştir. Mezopotamya ve Mısır tıbbı daha çok dini ve büyüsel yöntemlere dayanırken, Yunan ve Roma tıbbı bilimsel gözlemlere yönelmiştir. Ancak her dönemde bitkisel ilaçlar ve cerrahi teknikler önemli bir yer tutmuştur.

                                               

                                                                                                                                              Asya Ova 9A 681

Kaynakça: wikipedia, dergipedia, eodev