Hitit Kanunları
Hititler Anadolu'daki kurulmuş en eski ve önemli medeniyetlerden biridir.Kamu düzenini sağlamak amacıyla kil tabletleri üzerine 200 maddeden oluşan hukuk kuralları yazmıştır.MÖ 16. Yüzyılda Kral 1. Hattuşili döneminde oluşturulmuştur ve yaklaşık 500 yıl yürürlükte kalmıştır.Günümüz Türkiye'sinin Orta Anadolu bölgesinde, Hitit İmparatorluğu sınırlarında uygunlanmıştır. Hitit kanunları günümüz hukukunun temellerini atmaktadır.Nesilim kanunları olarak da bilinir.Hammurabi gibi bilinen kanunlarla kıyaslandığında daha insancıl olduğu ve daha esnek hükümler içerdiği görülmektedir.Kısasa kısas cezalar verilmemiştir.İnsana ve insan yaşamına saygı duyulmuştur.Bu maddeler aile kurumunu ve özellikle kadın haklarını güvence altına alan maddeler içerir.Hitit Kanunları, özellikle suç ve ceza konusunda dengeyi gözetmiş, aile hukuku, mülkiyet hakları ve sosyal ilişkilerde adaleti sağlamaya çalışmıştır. Bu esneklik, toplum içinde barışın korunmasına yardımcı olmuştur.
Hitit kanunlarını diğer kanunlardan ayıran bir özellik ise kölelere çok geniş haklar tanınmasıdır. Kölelerin haklarının içinde mülk edinebilmek, bedelini ödemek şartı ile hürler sınıfına geçebilmek,başlık parasını vermek şartı ile özgür bir kadın ile evlenebilmek vardır.Bunun yanında sadece insanlara değil; hayvan ve bitkilere de bir sürü hak tanımışlardır.Kanunlarında onlarla ilgili maddeler yazmışlardır. Bu maddelere bakıldığında ve kanunların oluşturulduğu zamandaki toplum yapısına bakıldığında çok gelişmiş bir kanuna sahip oldukları anlaşılabiliyor.Yasaların çoğu, neden-sonuç durumu oluşturan yasalar olan nedensel yasalardır.
Hitit Toplumunda Kadının Rolü ve Kanunlara Etkisi
Evlilik sözleşmeleriyle kadın hakları güvence altına alınmıştı.Bu durum, kadınların daha özgür ve bağımsız bir yaşam sürdürebilmelerine olanak tanıyordu. Bu sözleşmelerde kadınların hakları ve yükümlülükleri belirlenirdi.Hitit kadınları, tarım, ticaret gibi alanlarda çalışarak aile ekonomisine katkıda bulunurlardı.Hitit dininde kadın tanrılar önemli bir yere sahipti. Bu durum, kadınların toplumdaki konumunu olumlu etkilemiştir.Hititlerde kalıtım hukuku, kadınların da mirasçı olabileceğini öngörüyordu.
Hititlerde aile büyük önem taşıyordu. Geniş aileler halinde yaşayan Hititler, birbirlerine destek oluyorlardı. Bu durum, toplumsal dayanışmanın güçlü olduğunu gösteriyor.
Hititler, gelişmiş bir hukuk sistemine, güçlü bir orduya ve önemli bir kültürel mirasa sahipti. Yazıyı kullanan ve sanat eserleri üreten bir medeniyet olarak Hititler, çağının ötesinde bir uygarlık düzeyine ulaşmışlardı.
Hititler, doğaya saygı duyan bir toplumdu. Tarım ve hayvancılıkla uğraşmaları, doğayla iç içe bir yaşam sürmelerini sağlıyordu.
Bu gelişmelerin altında yatan sebeplerden biri yukarıda da söylediğim gibi toplumsal huzur,düzen,eşitlik ve adaleti sağlamak amacıyla koydukları yasalardır diyebiliriz.
Hitit kanunlarının önemi kısa olarak; Anadolu’nun ilk kanunu olması, kadın haklarına önem vermesi, kölelere geniş haklar tanıması, kısasa kısas yöntemi yerine fidye yöntemini kullanması, gelişmiş bir yargı ve ceza sisteminin olması, döneminin ilerisinde bir medeni kanuna sahip olması ve kanunların yapıldığı döneme göre gelişmiş olmasıdır.
Hitit Kanunları Maddeleri
- Eğer bir adam ve bir kadın evlenir ve kendileri için bir çocuk yaparlarsa ve sonra onlar ayrılırlarsa adam ve kadın evi eşit olarak böler. Adam çocuklardan bir kısmını alır, kadın kendisi için bir çocuk alır.
- Her kim ki bir adamı öldürür ise mutlaka öldürülecektir.
- Eğer bir adamı veya kadını bir kimse kavgada öldürürse dört baş insan verir.
- Eğer bir esiri veya esireyi bir kimse öldürürse iki baş insan verir.
- Bir kimse bir öküz veya bir keçi veya bir kuzu çalıp onu keser veya satarsa öküze bedel beş öküz, kuzu ve keçiye bedel dört kuzu veya dört keçi verecektir.
- Meyve bahçelerinde yangın çıkaran meyve ağaçlarını yeniden dikmekle ve köle olup olmadığına göre de ağaç başına altı veya üç gümüş verir.
- Hitit kanunlarında hırsızlığa ölüm cezası verilmez. Çalınan malın üç katı gümüş ödeme cezası verilir. Ayrıca hırsızlık yapana dayak atılırdı.
- Başkasının tarlasını yakan bir kimse yakalanırsa tarlası yanan kişiye köle olarak verilir.
- Büyücülük yapan sosyal konumuna göre ölümle cezalandırılır ya da sürgün edilir.
- Bir kişi kralın hükmüne karşı gelirse onun evi harap edilir.
- Eğer Hititli bir tüccarı herhangi bir kimse öldürürse 100 mine gümüş verir.
- Bir erkek ya da kadın kölenin kulağını koparan kişi 3 şekel gümüş ödeyecektir
9/A 489
Kaynakça: https://derstarih.com
https://tr.wikipedia.org
https://www.webtekno.com
https://www.anadoluuygarliklari.com
DergiPark
https://dergipark.org.tr
PDF
hitit yasalarının ana çizgileri ve eski önasya hukuku ile etkileşimi
PDF
HİTİTLER ANADOLU'SUNDA YASAL VE SOSYAL KURUMLAR
Yorumlar
Yorum Gönder