ZİGGURATLAR 

      Tarih boyunca, dini ibadet yerleri antik kentlerin ana merkezi olarak hizmet vermiştir. Bu yüzden tapınaklar, piramitler, zigguratlar ve diğer dini ibadet yapıları ve binaları, kendi kentlerinin odak noktalarıydı. Bu yapıların her biri bizlere hikayeler anlatır. Antik dünyanın birçok dini kurumu, binaları vatandaşlara ve bunlara tanık olan diğer herkese bir hikaye göndermek için inşa etti. Dini kurumun iletmeye çalıştığı mesajlar genellikle dini inançlara ve toplumsal gelenek ve normlara göre yerden yere farklılık gösterse de, hikayeleri halka aktarma nedenleri çoğunlukla aynıydı, toplumdaki en fazla güce sahip kişinin ilişkilendirildiği dini kurumun ideallerini ve inançlarını yansıtmak. Bu yapılardan bazıları ayrıca tasarımları aracılığıyla toplumun önem verdiği değerleri de yansıtıyordu.

 *1935’te bir gözetleme uçağından fark edilen Çoğa Zenbil, Mezopotamya dışında inşa edilmiş birkaç ziggurattan biriydi.

 

*Güney İran’da, şu anda Çoğa Zenbil olarak bilinen yerde bulunan antik Elam kenti Dur Untaşı’nın kalıntıları.

     

       Mezopotamya topraklarında tapınaklara verilen özel isim ziggurattı. Zigguratlardan en yaygın bilinen tapınak Babil Kulesi olarak da bilinen Babil Zigguratı’dır. Diğer bir ismi de “Basamaklı Kule” olan bu tapınak türüne Mısır’da, Polinezya’da ve Meksika’da da rastlanmaktadır. 

      Eski Ahit’te geçen Babil Kulesi efsanesi, bazı tarihçiler tarafından bir ziggurat ile ilişkilendirilir. Efsaneye göre insanlar tanrıya ulaşmak için devasa bir kule inşa etmeye çalışmış. Ancak tanrı, onların bu kibirli girişiminden rahatsız olmuş ve kuleyi tamamlamalarını engellemek için herkesin farklı diller konuşmasını sağlamış. Böylece insanlar artık birbirlerini anlayamaz, iş birliği yapamaz ve kuleyi tamamlayamaz olmuş. Sonunda, inşaat yarım kalmış ve insanlar farklı bölgelere dağılmış. Bu anlatının, Babil’in ünlü zigguratı olan Etemenanki ile bağlantılı olabileceği düşünülür.

      

     Sümerlerin ilk tapınakları (zigguratları), elle yoğrulmuş çamur tuğlaların aralarına katran sürülerek elde edilmiştir. Zigguratlar çamur tuğladan yapıldığından erozyon ve yağmurdan korunmaları gerekmekteydi. Bu yüzden, Sümerler erken dönemlerden itibaren drenaj sistemleri geliştirerek yağmur suyunun yapıdan uzaklaştırılmasını sağladılar. Aynı zamanda, zigguratların temellerini sağlamlaştırmak, su geçirmesini engellemek amacıyla katran kullandılar. 

    

      Ziggurat, oldukça uzun ve göğe ulaşıyormuş gibi görünen çok sayıda platforma sahip devasa bir yapıdır.

Mezopotamya toplumları zigguratlarını yedi katlı olarak inşa etmişlerdir.

      Öncelikle dini amaçlı yaptıkları ziggurat adı verilen tapınaklar aynı zamanda rasathane, arşiv, okul ve soğuk hava deposu olarak kullanılmıştır.

     Zigguratın amacı tanrının birincil hizmetkarını (genellikle erkek bir tanrı için baş rahip ve bir tanrıça için baş rahibe) dünya ile göğün arasında bir noktaya doğru yükseltmekti. Tanrıların yukarıda yaşadıkları düşünülüyordu ve bu nedenle onlarla açıkça görüşmek için mümkün olduğunca onların alemine yaklaşmak gerekiyordu. Bunun gerçekleşebilmesi için zigguratların oldukça yararlı ve verimli yapılar olduğunu düşündüler. Bununla birlikte tanrılarıyla iletişime geçebilecek mesafeye ulaştıkları zaman, tanrının zigguratın tepesindeki tapınağın içindeki heykelinde ikamet ederek dünyada zaman geçirdiği düşünülüyordu.

       

       Zigguratlarda halk ibadet etmezdi. Tapınağın en üst katında sadece baş rahipler ve kral bulunma yetkisine sahipti. Mezopotamya inancına göre, tanrılar yüksek yerlerde yaşadığından yalnızca belirli kişiler onlarla iletişime geçebilirdi. Bu yüzden, halk günlük ibadetlerini daha küçük tapınaklarda gerçekleştirirken, zigguratlar yalnızca belirli kişiler tarafından kullanılan kutsal mekânlardı.

     Mezopotamya halkı, tanrıların yeryüzüne indiklerinde zigguratların tepesindeki tapınaklarda vakit geçirdiğine inandığından rahipler, tapınağın içindeki tanrı heykellerine düzenli olarak yemek sunar, tapınağı temizler ve tanrıların rahat etmesi için uygun ortamı sağlarlardı.

    

    Sümerler tarafından kurulan Mezopotamya kentleri her biri kendi başına bağımsız sınırları belirlenmiş toprak parçalarına sahip, başında tanrının temsilcisi olduğuna inanılan kralları bulunan ve merkezinde ziggurat adı verilen tapınakları olan birer küçük devlet görünümündedir. Burada tapınaklar kentin kalbi durumundadır. Kralın idari işlerini yürüttüğü bu mekân aynı zamanda ekonominin idaresinin sağlandığı, eğitim- öğretim işlerinin yürütüldüğü ve astronomi çalışmalarının yapıldığı araştırma merkezleridir. 

 

 Belinay Gülal 9/A 355

Kaynakça:

• https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://img.eba.gov.tr/390/9dd/bed/3a8/0b4/254/073/a1c/9ff/acb/f2f/41b/246/b12/001/3909ddbed3a80b4254073a1c9ffacbf2f41b246b12001.pdf&ved=2ahUKEwiTzsyR7LSLAxV8Q_EDHbZOCyIQFnoECB8QAQ&usg=AOvVaw2wkOza3WBNoxbnbuHV1PXu

• Eser, E., & Kılıç, Y. (2017). Mezopotamya’nın İlk Kent Binaları (Tapınaklar) ve İşlevleri. Akademik Tarih Ve Düşünce Dergisi, 4(13), 412-438.

• https://ancientart.as.ua.edu/narrative-and-ancient-architecture/

• https://arkeofili.com/wp-content/uploads/2022/07/choq6.jpg

• https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fmezopotamyamedeniyeti.wordpress.com%2F2020%2F12%2F11%2Fziggurat%2F&psig=AOvVaw2mLwldyeif8FcLopCsp4Wt&ust=1739131354939000&source=images&cd=vfe&opi=89978449&ved=0CBQQjRxqFwoTCICQvKjvtIsDFQAAAAAdAAAAABBd
• https://www.worldhistory.org/ziggurat/